Ümumi
18-02-2023, 14:34
1 422
Məktəb həkiminin işi haqqında təlimat
Məktəblərin tibbi-sanitar xidməti məktəb yaşlı uşaqların anatom-fizioləji xüsusiyyətləri sahəsində, məktəb qiqiyenası və fiziki tərbiyəyə həkim nəzarəti sahəsində kifayət qədər biliyi olan, məktəb həkim-pediatr və ya terapevtlər tərəfindən həyata keçiilir.
Hər bir müəllimin vacib funksiyalarından biri hər gün şagirdlərin n təmiz və səliqəli olmaqlarına və şəxsi və ictimai qiqiyena tələblərinin yerinə yetirilməsinə nəzarətdir. Bunlara nəzarət edərək, müəllim uşaq və yeniyetmələrə onların bu sahədə olan çatışmamazlıqlarını göstərməlidir və onların aradan qaldırılması üzrə məsləhət verməlidir.
Məktəb həkimi uşaq ( uşaq şöbəsi olan ümumi xəstəxananın) və ya birləşməmiş uşaq poliklinikasının (ümumi poliklinikasın uşaq şöbəsinin) ştatındadır və onların ştamp və möhüründən istifadə edir.
Məktəb həkimi bilavasitə uşaq poliklinikasının baş həkiminə tabedir (birləşmiş uşaq xəstəxanasının məsləhatxanasının müdirinə, ümumi xəstəxananın uşaq şöbəsinin müdirinə), onun da üzərinə məktəb həkimlərinin rəhbərliyi və onların işinə nəzarət qoyulur
Məktəb həkiminin məktəb qiqiyenası və epidemiologiya məsələləri üzrə metodiki rəhbərlik sanitar-epidemioloji stansiyaların işçilərinin üzərinə qoyulur, fiziki tərbiyəyə həkim nəzarəti məsələləri üzrə isə- həkim-idman dispanserlərin işçilərinin üzərinə qoyulur.
Məktəb həkiminin əsas vəzifəsi məktəbdə , böyüməkdə olan nəslin fiziki tərbiyənin möhkəmlənməsinə, uğurlu təliminə və tərbiyəsinə köməklik edən sanitar-qiqiyenik və müalicəvi-profilaktik tədbirlərin təşkilidir.
Bu vəzifənin həyata keçirilməsi üçün məktəb həkimi, SSRİ Səhiyyə Nazirliyinin , respublikanın səhiyyə və maarif nazirliyinin əmrlərini və metodiki göstərişlərini rəhbər tutaraq, öz iş planına aşağıdakı bölmələri daxil edir:
1) məktəblilərin sağlamlıq vəziyyətinin təhili və öyrənilməsi və lazımı müalicəvi-sağlamlaşdırıcı tədbirlərin təşkili;
2) keçici xəstəliklərin qarşısını almaq üçün epidemiyaya qarşı tədbirlərin təşkili və keçirilməsi ;
3) məktəbdə fiziki tərbiyənin quruluşuna həkim nəzarətinin təmin edilməsi ;
4) tədris dərslərinin keçirilməsi zamanı sanitar-qiqiyenik şəraitin və günün müəyyən edilmiş rejimin yerinə yetirilməsinə sistematik nəzarətin həyata keçirilməsi;
5) şagirdlər, müəllimlər və valideyn arasında sistematik sanitar-maarif işinin aparılması ;
6) müəllimlərin, valideynlərin və ictimai təşkilatların nümayəndələrini , şagirdlərin sağlamlıqları müdafiələri üzrə fəal işə cəlb edilməsi.
Məktəb həkiminin iş planı uşaq poliklinikasının və məktəbin (məsləhətxananın, birləşmiş uşaq xəstəxanasının və s.) iş planının tərkib hissəsidir və onun yerinə yetirilməsinə məsuliyyət daşıyan uşaq polikliikasının baş həkimi və məktəb direktoru tərəfindən təsdiq edilir.
Təsdiq edilmiş məktəb planına uyğun, məktəb həkimi: 1.Dərs ilin əvvəlində bir dəfə antropometrik ölçüləri aparmaqla, görmə və eşitmə qabiliyyətinin itiliyini yoxlamaqla. dərinləşmiş tibbi müayinə aparır; şagirdləri göstəriçilər üzrə laborator və rentqenoloji müayinələrə göndərir; lazım olan halda uşağın sağlamlığı haqqında çatışmayan məlumatları almaq üçün valideynləri çağırır.
Dərin tibbi müayinənin alınmış bütün nəticələri şagirdin fərdi kartasında qısa və hərtərəfli qeyd edir (forma N 26).
Dərin müayinə zamanı mütəxxəsis məsləhətini tələb edən uşaqları ayrırır və onlarla birlikdə bu uşaqlara müvafiq müalicə və müayinə təyin edir.
Sinif rəhbərləri və fiziki tərbiyə müəllimləri ilə birlikdə , məktəblilərin dərinləşmiş tibbi müayinənin nəticələrini istifadə edərək, məktəb həkimi SSRİ Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən 28 oktyabr 1951-ci ildə təsdiq edilən” Fiziki tərbiyə və idmanla məşqul olanların üzərində tibbi nəzarət haqqında Əsasnaməyə” müvafiq , fiziki tərbiyə ilə məşqul olmaq üçün uşaqların qruplara bölünməsini aparır, təshih qimnastika qruplarına seçim aparır və buna ehtiyacı olan şagirdlərin fərdi rejimini müəyyən edir.
Şagirdlərin dərinləşmiş tibbi müayinənin nəticələrini təhlil edir; nəticələr haqqında pedaqoji şurada və valideyn iclasına məruzə edir və məktəb direktoru ilə birlikdə lazımı sağlamlaşdırıcı tədbirlərin kompleks planını tərtib edir.
2. Vərəmdən, malyariyadan, revmatizmdən əziyyət çəkən, uzun müddət və tez-tez xəstələnən uşaqların, rekonvalessenləri, fiziki inkişafda geriliyi olan , sinir-ruhi sahəsinin xəstəlikləri olan, aşağı əmək qabiliyyəti olan , dayaq-hərəkət aparatın defektləri, görmə, eşitmə qabiliyyətin defektləri ilə, nitq güsuru olan uşaqları xüsusi uçota götürür və onların sistematik nəzarətini təyin edir.
Bu qrup şagirdləri, sağlamlıq vəziyyətinə görə imtahandan azad etmə məqsədi ilə . yay istirahətinin yerinin və vaxtının müəyyən edilməsi , istirahət rejiminin müəyyən edilməsi və s məqsədlərlə mütləq yazda təkrar dərin müayinədən keçməlidir
3. Ali və orta tədris müəssisələrinə və ya uşaq idman məktəblərinə imtahan verən uşaqlara, SSRİ Səhiyyə nazirliyi tərəfindən 24 mart 1953-cü ildə təsdiq edilmiş tibbi arayışı( forma 286) doldurur.
4. Məktəbdə iş saatlarında məktəbdə xəstələnən uşaqlara ilk yardım göstərir..Müalicəvi və xüsusi yardım uşağın yaşayış yeri üzrə uşaq xəstəxanası( poliklinikası) tərəfindən təmin edilir.
5. Məktəb partalarının nişanlamasını yoxlayır və müəllimlərin və məktəb tibb bacısının köməyi ilə uşaqları parta arxaslna otuzdurur və onların düz oturuşlarına nəzarət edir.
6. Məktəbin tibb bacısı ilə birlikdə, xəstəxananın ( poliklinikanın) və laboratoriyanın mütəxxəsislərin köməyindən istifadə edərək, şagirdlər arasında müalicəvi-profilaktik tədbirləri keçirir (malyariyaya tutulanların residivə qarşı müalicə, kütləvi deqelmintizasiyanı, ağız boşluğunun sanasiyasını və s.) .
7. Məktəblilər arasında keçici xəstəlkiklərin qarşısı alınması üzrə profilaktik və epidemiyaya qarşı plan tədbirlərin keçirilməsini təşkl edir: vərəmin erkən aşkar edilməsi; qoruyucu peyvəndlər; xəstələnlərin vaxtlı-vaxtında aparılan uçotu və onların təcrid edilməsi; karantinə riayət olunmasına nəzarət; vaxtlı-vaxtında dezinfeksiyanın aparılması; aşkar olunmuş xəstəlik haqqında müvafiq təşkilatlara məlumat verilməsi; məktəblilərin dərsə gəlməməyin səbəbinin öyrənilməsi; məktəblilər, müəllimlər və valideynlər arasında keçici əxstəliklərin profilaktikası üzrə sanitar maariflənmə.
8. Dərs ilinin əvvəlində qış və yaz tətillərindən sonra , xəstə uşaqların və dəri, göz və digər keçici xəstəliklərə şübhə olan uşaqların aşkar edilməsi və təcrid edilməsi məqsədi ilə, məktəblilərin profilaktik tibbi müayinələrin keçirilməsini təşkil edir. Tibb bacısını və müəlimləri cəlb edərək, məktəblilərin şəxsi qiqiyenasını yoxlamaq məqsədi ilə , hər ay profilaktik müayinələrin keçirilməsini təşkil edir. Vərəm xəstələrini məktəbə işə qoymamaq məqsədi ilə , dərs ilin əvvəlində müəllimlərdə və məktəbin xidmət edən personalında vərəmin müayinəsi haqqında tibbi sənədlərin olmasını yoxlayır.
9. Məktəblilərin fiziki tərbiyəsinə dəqiq həkim nəzarətini aparır: müntəzəm olaraq bədən tərbiyəsi dəsrlərinə gedir, müxtəlif yaş qrupu uşaqların anatom-fizioloji xüsusiyyətlərinə uyğun-onların fiziki inkişaflarının və sağlamlıq vəziyyətlərinin göstəricilərinə uyğun, fiziki məşqələlərin keçirilməsinə nəzarət edir; məktəbdə idman seksiyaların məşqələlərində və idman yarışlarında iştirak edir ; hazırlıq və xüsusi qrupa aid edilən və həmçinin idman seksiyalarında məşqələ keçən uşaqları xüsusi nəzarətə götürür; fiziki tərbiyə məşqələlərində və məktəb nəzdində idman seksiyalarında sanitar-qiqiyenik şəraitə nəzarət edir.
10. Fiziki tərbiyənin və idmanın uşaqların sağlamlıqlarının möhkəmlənməsi vasitəsi kimi təbliq edir .
11. Məktəb rəhbərliyi ilə birlikdə , mövcud olan sanitar normalarına, tələblərinə və güvvədə olan sanitar qaydalarına uyğun, müəssisənin sanitar-qiqiyenik rejimini müəyyən edir.
12. Şəxsən və həmçinin məktəb tibb bacısının vasitəsi ilə, məktəbin sanitar vəziyyətinə, məktəbin abadlığına və tərtibatına, məktəb inventarına, məktəbyanı sahəyə sistematik nəzarət edir. Otaqların işıqlandırımasına,havalandırılmasına, təmizliyinə, partaların düzgün yerləşdirilməsinə, iki növbəli dərs olan halda isə- həmhüdud yaşlı şagirdlərin eyni sinifdə yerləşdirilməsinə xüsusi diqqət yetirir.
13. Tibb bacısı ilə birlikdə yemək məhsullarının keyfiyyətinə və ceşidinə daima diqət və tələbkarlıq göstərərək, məktəb bufetinin işinə və sanitar-qiqiyenik vəziyyətinə nəzarət edir
14.Tədris dərslərinin keçirilməsi zamanı sanitar-qiqiyenik şəraitinin riayət edilməsinə və məktəblilərin gün rejiminin yerinə yetirilməsinə sistematik nəzarət edir, dərs cədvəlinin hazırlanmasında iştirak edir, dəsrlərə, imtahanlara və dərsdənkənar dərslədə baş çəkir.
15. Sağlamlığın müdafiəsi məsələlər üzrə materialların tədrisində və uşaqlarla və valideynlərlə sanitar-maarif işinin keçirilməsində müəllimlərə köməklik göstərir.
16. Pedaqoji şürada , məktəblilərin dərin tibbi müayinəsinin nəticələri haqqında məruzələri və məktəbdə uşaqların sağlamlıqlarının müdafiəsinin digər məsələlərini qoyaraq,şüranın iclaslarında iştirak edir.
17. Məktəbin administrasiyası və müəllimləri ilə birlikdə valideynlərlə uşaqların müvafiq ev rejiminin və asudə vaxtlarının təşkili üzrə planını işləyir və məktəbin valideyn aktivi ilə iş planını tərtib edir.
18. Şagirdlər arasında, kiçik xidmət edən peronal arasında sistematik sanitar- maarif işini aparır və həmçinin valideynlər arasında, valideyin və ictimai aktiv arasında uşaqların sağlamlıqlarının müdafiəsi məsələləri üzrə plan işini aparır.
19. Qırmızı Xaç cəmiyyətinin sanitar aktivinin, sanitar məntəqələrinin işini və dərnəklərdə uşaqların hazırlığını təşkil edir və nəzarət edir və həmçinin böyük şagirdlərlə məşqələlər keçirir və qızları-8-9 sinif şagirdləri sanitar dəstəsində iş üçün hazırlayır.
1. Məktəb həkimi pedaqoji şüranın təkribinə həlldeici səs hüququ ilə daxil olur və müəssisənin işi ilə bağlı məsələlərin həll edilməsində fəal iştirak edər.
2. Məktəb həkimi aşağıdakı hüquqlara malikdir:
а)Məktəb rəhbərliyinə baxılmasına uşaqların sağlamlıqlarının müdafiəsi üzrə və sanitar qaydaların yerinə yetirilməsi üzrə təkliflər vermək ;əmək müqaviləsini, məktəb direktorunun əmr və sərəncamlarını rəhbər tutur
2. Funksiyalar
Həkim-pediatr fəaliyyətinin əsas istiqamətləri aşağıdakılardır :
2.1. Tələbələrin və şagirdlərin əmək mühafizəsi üzrə və həyat fəaliyyəti təhlükəsizliyin təşkili və ona nəzarət ;
2.2. yeməyin təşkili və ona nəzarət.
3. Vəzifə öhdəlikləri
Həkim-pediatr aşağıdakı vəzifə öhdəliklərini yerinə yetirir: cədvəl üzrə işləyir;
6.2 TM direktorundan və onun müavinlərindən normativ-hüquqi və təşkilati-metodiki xarakterli məlumatları alır, müvafiq sənədlərlə qəbzlə tanış olur ;
6.3.Tələbələrin valideynləri, müəllimləri ilə sıx əlaqədə işləyir, onun səlahiyyətinə daxil olan məsələlər üzrə ÜM administrasiyası və pedaqoji işçiləri ilə məlumat mübadiləsini aparır. Orta məktəbdə tibb bacısının vəzifə təlimatı
Təhsil müəssisənin tibb bacısı etməlidir:
- məktəblilərin tibbi müayinəsinin keçirİlməsində və tibbi müayinəsinin nəticəsində təyin edilmiş bütün tədbirlərin( məktəblilərin tibbi kartlarını hazırlamaq və kartların ümumi hissəsini doldurmaq; şagirdlərin anamnezini, şikayətlərini, keçirilmiş xəstəliklər haqqında, peyvəndlər haqqında məlumatları yazmaq ; antropometrik ölçüləri. bionümumələri aparmaq; görmə və eşitmə qabiliyyətlərinin itiliyini müəyyən etmək və onların nəticələrini şagirdin tibb kartına yazmaq – forma 26; məktəb həkiminin sərəncamı ilə əlavə laborator müayinələrin keçirilməsi üçün müalicə-profilaktik müəssisələrə- mütəxəssis-həkimlərlə məsləhət üçün, müalicə idmanın keçirilməsi üçün təyinat vermək və həmçinin onlrdan rəy almaq ) həyata keçirilməsində həkimə köməklik göstərmək ;
- tibbi uçot-hesabat sənədləşməni aparmaq. Müəllimlərin nəzərinə, mütəxəssis-həkimlərin məsləhətləri ilə , tibbi müayinələrin nəticələrini çatdırmaq
- səmərəli gün və qidalanma rejimin təşkilinə , şagirdlərin təlim və tərbiyənin qiqiyenik şəraitinə nəzarət etmək (məktəb otaqlarının gündəlik baxışını keçirmək ;siniflərin, dərs kabinetlərin, idman keçirilən yerlərin,emalatxanaların sanitar vəziyyətinə; süni işıqlandırmanın vəziyyətinə, temperatur rejiminə , hava dəyişmənin təşkilinə, tənəffüslərin və növbələr arasındakı fasilələrin müddətinə, sinifərdə partaların( masaların) və emelatxanada dəzgahların və s. yerləşdirilməsinə xüsusi diqqət yetirərək)
- sanitar-epidemiyaya qarşı rejiminə riayət olunmasına , yemək hazırlanması texnoloqiyasına , qabların yuyulmasına və həmçinin ərzaqların və hazır yeməklərin yararlılıq müddətinə sanitar tələblərin yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək qida blokun işçilərinin, irinli xəstəliklərinin. yanıq və mikrozədələrin olub-olmamasına gündəlik baxışını keçirmək , baxış nəticələrini xüsusi jurnalda qeyd etmək; qida blokunun işçilərinin mütləq tibbi müayinədən keçmələrinə nəzarət etmək
- şagirdlərin şəxsi qiqyena qaydalarının yerinə yetirilməsinə nəzarətin həyata keçirilməsi məqsədi ilə( kostüm, ayaqqabınnın uyğunluğunu və s. ) vaxtaşırı idman dərslərinə baş çəkmək ; bədən tərbiyəsi ilə məşqul olmaq üçün şagirdləri, tibbi qruplara bölüşdürülməsi haqqında və fiziki yükün şagirdin sağlamlıq vəziyyətinə uyğun olması haqqında həkimin sərəncamının yerinə yetirilməsini yoxlamaq , bədən tərbiyəsi dərsi zamanı şagirdlərin ilk yorğunluq əlamətlərini aşkar etmək, bunun haqqında müəllimi və həkimi xəbərdar etmək; dərsin sıxlığını müəyyən etmək. zədələnmələrin ( o cümlədən idman) profilaktikası, bütün zədə halların uçotu və təhliliüzrə iş aparmaq ( həkimlə birgə) .
- pedaqoji işilərinə partaların nişanlanması və uşaqları partaların arxasında onların boyuna, görmə və eşitmə qabiliyyətlərinə uyğun otuzdurma məsələləri üzrə məsləhət vermək və gələcəkdə onların düz otuzdurulmasına nəzarət etmək.
- təkrar müayinə və müalicəyə ehtiyacı olan şagirdləri məktəb həkiminin yanına dəvət etməyə, məktəblilərin müalicə müəssisələrin mütəxəssis-həkimlərin yanına getmələrinə nəzarət etmək.
- Tətlidən və dərsdə uzun müddət olmadıqları digər hallardan sonra , şagirdlərin profilaktik müayinələrini təşkil etmək və keçirmək.
-həkim müayinəsindən sonra və onun nəzarəti altında , əvvəlcədən valideynləri xəbərdar edərək, şagirdlərin profilaktik peyvəndlərini vurmaq. onların uçotunu aparmaq və həmçinin xəstələnən şagirdlərin uçotunu və təcrid edilməsini keçirmək; keçici xəstələrlə təmasda olan uşaqların müayinəsini, termometriyasını aparmaq, hər bir keçici xəstləlik halı barəsində məktəbin həkiminə və direktoruna, uşaq poliklinikasına və sanepidemstansiyaya məlumat vermək.
- şagirdlərin politexnik , öz –özünə xidmət təlimin keşçirilməsinə nəzarət etmək və həmçinin uzadılmış gün qruplarında dərsdənkənar əlavə məşqələlərin keçirtilməsinə nəzarət etmək
- həkimlə birgə ambulator qəbul keçirmək, şagirdlərin qelmintlərin olub-olmamasına müayinələrini təşkil etmək və həkimin rəhbərliyi altında deqelmintzasiyanı aparmaq.
- təhsil müəssisəsənin personalının mütləq tibbi profilaktik müayinələrin vaxtında və tam keçməsinə nəzarəti həyata keçirmək.
- Şagirdlərlə sanitar dərnəklərində məşqələlər keçirmək, sinif və ümumməktəb sanitar məntəqələrin hazırlanmasını həyata keçirmək, sanitar məntəqələrin yarışında iştirak etmək.
- tibbi inventarın və dərmanların və peyvənd materialının uçotunu və saxlanılmasını aparmaq, onların vaxtında zənginləşməsinə nəzarət emək, həkim kabinetin avadanlığının, tibbi inventarın və dərmanların salamat olmasına görə məsuliyyət daşımaq.
Tibb bacısı aşağıdakı hüquqlara malikdir:
- tədris müəssisənin həkiminə və rəhbərinə aşkar edilmiş çatışmamazlıqlar haqqlnda məlumat vermək ;
- sağlamlaşdırıcı düşərgələrə gedən şagirdlərə keçirilmiş keciçi xəstəliklər haqqında və aparılmış peyvəndlər haqqında arayışlar vermək .
MƏKTƏBDƏ SAĞLAMLIQ
Məktəb bizim böyük Vətənimizin, böyüməkdə olan sağlam nəsin tərbiyə mərkəzidir. Məktəbin bütün sanitar- qiqiyenik işi məktəbin ümumi iş planına daxil olmalıdır. Məktəbdə uşaqların və yeniyetmələrin sağlamlığın müdafiəsi və möhkəmlənməsi üzrə iş məktəbin həkimi, direktoru və bütün pedaqoji personal tərəfindən aparılmalıdır.
Hər bir müəllim məktəbdə bütün praktiki sanitar-qiqiyenik tədbirlərin və ailədə uşaqların və yeniyetmələrin qiqiyenik tərbiyələri üzrə və pedaqoji prosesin məktəb qiqiyenasının tələblərinə uyğun təşkil olunmasının daimi. Hər bir müəllim dərs keçirdiyi sinif otağının,dərs vəsaitlərinin və sinifn bütün avadanlığın sanitar vəziyyətinə nəzarət etməlidir; onun pedaqoji işi keçdiyi bütün şəraitə nəzarət etməlidir. Lakin müəllim ancaq sinifin sanitar vəziyyətinə nəzarət etməməlidir, o sinif otaqların təmizliyinə, tənəffüs vaxtı onların havasının dəyişməsinə , şəxsi qiqiyenanın bütün tələblərinin yerinə yetirilməsinə qarşı fəal mübarizə aparmalıdır.
Hər bir müəllimin vacib funksiyalarından biri hər gün şagirdlərin n təmiz və səliqəli olmaqlarına və şəxsi və ictimai qiqiyena tələblərinin yerinə yetirilməsinə nəzarətdir. Bunlara nəzarət edərək, müəllim uşaq və yeniyetmələrə onların bu sahədə olan çatışmamazlıqlarını göstərməlidir və onların aradan qaldırılması üzrə məsləhət verməlidir.
Məktəbin tibbi-sanitar xidməti məktəb həkiminin üzərinə qoyulur. Məktəb həkimi mıktəbin orqanik işçisi olmalıdır əv onun həyatında fəal iştirak etməlidir. Məktəb həkiminin vəzifə dairəsinə daxildir:
1) şagirdlərin sağlamlığının qorunması və möhkəmləndirilməsi və onların düzgün fiziki inkişafının təmin edilməsi;
2) şagirdlər arasında həm ümumi, həm keçici xəstəliklərin erkən aşkar edilməsi və qarşısı alınması ;
3)məktəbdə sanitar-qiqiyenik şəraitin yaradılması üzrə və şagirdlərin mədəni-qiqiyenik bacarıqlarının tərbiyəsi üzrə həkim nəzarəti və rəhbərliyi;
4) şagirdlərin, valideynlərin və ictimai təşkilatların nümayəndələrinin şagirdlərin sağlamlıqlarının möhkəmləndirilməsi və müdafiəsi üzrə fəal işə cəlb olunması və müəllimlərin və valideynlərin məktəb qiqiyena sahəsində bilik səviyyətlərinin artırılması
Məktəb həkimi sistematik bütün şagirdlərin dərin tibbi müayinəsini aparmalıdır ( ildə iki dəfədən az olmayaraq, xüsusi ilə də dərs ilin əvvəlində). Gələcəkdə o məktəb direktorunun və ya rayon xalq təhsilin şöbəsinin və yerli poliklinikanın ( tibbi sahənin) və ya rayon səhiyyə şöbəsinin köməyi ilə , şagirdlərin sağlamlıqlarının möhkəmlənməsi üzrə lazımı müalicə-profilaktik tədbirləri keçirir.
Uşaqların və yeniyetmələrin sağlamlıq vəziyyətlərinə nəzarət edərək, məktəb həkimi tibbi müayinə zamanı aşkar edilmiş zəiflənmiş uşaqları xüsusi uçota götürür, onların müayinə və müalicə sistemini müvafiq mütəxəssislərlə müəyyən edərək. Bununla belə məktəb həkimi müəllimlərə bu cür uşaq və yeniyetmələrlə necə rəftar etmək lazım olduğu haqqında , hansı qiqiyenik və pedaqoji təsir metodları onların barəsində yerinə yetirmək lazım olduğu haqqında tapşırıqlar verir. Məktəb həkimi eyni tapşırıqları valideynlərə verir.
Deyilənlərdən başğa, məktəb həkimi tibb bacısının və müəllimlərin köməyi ilə , müxtəlif yoluxucu xəstəliklərə şübhəli uşaq və yeniyetmələri aşkar etmək məqsədi ilə , şagirdlərin sistematik profilaktik müayinəsini keçirir və onları müalicə üçün müvafiq müalicə müəssisələrinə göndərir. Məktəb həkimi həmçinin şagirdlər arasında yoluxucu xəstəliklərin qarşısını almaq üçün, profilaktik və edipemiyaya qarşı tədbirlərin keçirilməsini; qoruyucu peyvəndlər , xəstələrin və onlarla təmasda olanların dəqiq və vaxtında keçirilmiş uçotunu ; təmasda olan uşaq və yeniyetmələrin üzərində nəzarəti , dezinfeksiyanı,xəbərdarlığı, şagirdlərin dərsə gəlməmək səbəbinin aydınlaşdırmağını və s. təşkil edir.Uşaq poliklinikasının köməyi ilə, məktəb həkimi tibb bacısı ilə birgə şagirdlər arasında müalicə-profilaktik tədbirləri təşkil edir və keçirir( malyariya xəstələrinin residivə qarşı müalicəsi, kütləvi deqelminizasiyanı, ağız boşluğun sanasiyası və s. ) Bununla bərabər, məktəb həkimi şagirdlərə xüsusi poliklinik şəraiti tələb etməyən müalicə köməkliyini göstərir, sonra isə təxirəsalınmaz tibbi yardım göstərir.
Məktəb həkimi şagirdlərin fiziki tərbiyəsinə nəzarəti həyata keçirir. Bununla əlaqədar o bədən tərbiyəsi və idman dərslərində və yarışlarında iştirak etməlidir və həmçinin uşaqların və yeniyetmələrin ailədə bərkimənin təbliğatını aparmalıdır. Məktəb həkimi idman müəllimi ilə birgə uşaqların və yeniyetmələrin sağlamlıq və fiziki inkişafları vəziyyətlərinin haqqında məlumatları rəhbər tutaraq, onların bədən tərbiyəsi qruplarına bölünməsini aparır ( əsas, güclü və zəif).
Şagirdlərin dərslərə reaksiyasını nəzərə almaqla, zəifləmiş və təshih qimnastikaya ehtiyacı olan uşaqlar qrupuna xüsusi tibbi nəzarət edilir.
Məktəb həkimi müəllimlərə təlim və tərbiyə işinin qiqiyenası məsələləri üzrə məsləhətlər verir və onlarla birlikdə ayrı-ayrı uşaqlar üçün xüsusi gün rejimini müəyyən edir.
Məktəb həkiminin pedaqoji prosesin qiqyenasında xüsusi rolu var. O, təlim-tərbiyə işinə həkim nəzarətini həyata keçirir. Məktəb həkimi dərslərə, keçmə imtahanlarına və sınaqlara gedir və həmçinin məktəbdənkənar məşqələlərə daxil olur ki, onların keçirilməsinin qiqiyenik şəraitlərinə nəzarət etsin. Məktəb direktoru ilə birlikdə, məktəb həkimi məktəbin rejimini işləyir və dərs hissəsinin müdiri dərslərin cədvəlini işləyən zaman iştirak edir.
bütövlükdə tərbiyəsinin ayrılmaz orqanik hissəsi kimi, fiziki vəziyyətinə görə, cavab verir. Məktəb direktoruş agirdlərin fiziki inkişafın səviyyəsini və sağlamlıq vəziyyətini izləməlidir. O, məktəb həkiminin və müəllimlərinin, onların üzərinə bu barədə qoyuludları bütün sanitar-qiqiyenik öhdəliklərin vaxtında və düzgün yerinə yetirilməsini və həmçinin məktəbdə bütün sanitar-qiqiyenik tədbirlərin keçirilməsini təmin etməlidir. Məktəb direktoru, iş həkiminin təqvim planına əsasən xüsusi saatlarda , şagirdlərin məktəb həkiminə göndərilməsini təmin edir. Məktəb direktorları ( müdirləri), məktəbə qəbul olanla söhbət yolu ilə , onun haqqında lazımı məlumatları əldə etməlidirlər ( inkişaf səviyyəsi, sağlamlıq vəziyyəti və s.) Məktəblərdə və digər uşaq müssisələrində sanitar-qiqiyenik tədbirlərin keçirilməsinə nəzarət səhiyyə orqanları tərəfindən həyata keçirilir
Həkimləri məktəbə getməyə necə məcbur etmək olar? uşaq yaşının fiziologiyası üzrə biliklərin olmamasına gətirir. Bununla belə, əgər həkim məktəbdə bir neçə il terapevt işləyibsə, o yenə də sertifikat almayacaq, çünki onun pediatriya üzrə ilkin ixtisaslaşması yoxduir. Pediatriya kafedralarında yenidən hazırlığı olmadan, “ pediatriya” ixtisası üzrə internaturanı keçməyən həkimlər, əgər onlar təhsil müəssisəsində 10 ildən artıq işləməyiblərsə, belə sertifikatı ala bilmirlər- Natalya Yamşikova sertifikatlaşma ilə çətinlikləri izah edir.
Mütəxəssislər kədərlənirlər ki, demək olar ki, bütün məktəb həkimlərin profilaktika sahəsində kifayət qədər bilikləri yoxdur , baxmayaraq ki, məhz profilaktika onların iş həcminin 90% qədər təşkil edir. Fizioligiya və psixofiziologiya üzrə baza biliklərindən başqa, məktəb həkimin həmçinin kommunal qiqiyena, otaqların planlaşdırılması və mikroiqlim şəraiti üzrə, su təchizatı və qida qiiqyenası üzrə hazırlığı olmalıdır, o cümlədən də ona görə ki , müasir ümumtəhsil müəssisələrində, həzm orqanları tərəfindən yaranmış , atopik dermatitlərdən əziyyət çəkən çox sayda allerqik-uşaqlar var. Bu həm də ümumtəhsil müəssisələrinə həm cərrah, həm mamacalıq hazırlığı ilə düşən tibb bacıları üçün də aktualdır, hansılar ki müəyyən müddət böyüklər üçün stasionarda işləyiblər. Əlbəttə, belə bilik və bacarıq dəsti , ümumtəhsil müəssisəsində işin profilaktik istiqamətliliyinə çox uyğun deyil, lakin güclü kard aclığından seçim yoxdur, həm də bir çox tibb məktəblərində pediatrik kafedraları sadəcə yoxdur.
İtirilən növ Konsepsiyada təklif olunan — məktəb təbabətinin vəziyyətini daha davamlı etməyə imkan verən tədbirlərin ancaq bir hissəsidir. Hələ ki kadr çatışmamazlığın və məktəbdə işləyən həkimlərin kifayət qədər hazırlıq səviyyətlərin mənfi nəticələrini polilinik pediatriya biraz əvəz edir, lakin o məktəb təbabətini tamamilə əvəz edə bilmir.
Çünki OMS proqramların çərçivəsində profilaktik xidmətlər terapevtik və reabilitasiya tədbirlədən 1,5-2 dəfə az qiymətləndirilir – RTEA ictmai sağlamlıq ETİ-nin baş elmi əməkdaşı Leonid Çiçerin bəhs edir. Sahə həkimləri məktəb həkimlərini və uşaq bağçaların həkimlərini əvəz edə bilməzlər. Onların funksiyaları müxtəlifdir və əvəz olunmur. İndiyə qədər biz hələ ki əks tendensiyanı izləyirik. Məktəb həkimlərinin sayı sürətlə azalır. Bu peşə nüfuzlu deyil, populyar deyil və maaşı azdır. Bu o demək deyil ki, o tezliklə tam itəcək? O zaman russiyaların cavan nəslinin sağlamlığına kim cavab verəcək?
Sahə pediatrların məqsədi , ilk növbədə sağlamlaşdırmaq yox, müalicə etməkdir, üstəlik profilaktika -onların yaxşı bildiyi iş deyil və onun maaş haqqı çox azdır. Həkimlərin özləri etiraf edilrər ki, profilaktika onlara sərf etmir.
Uşaq o cümlədən ixtisaslaşdırılmış, təhsil müəssisələrində tibbi məntəqələrin yəşkilinə tələblər
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində (MTM), məktəblərdə, internat - məktəblərdə tibbi fəaliyyətinin əsas məqsədləri –uşaqların sağlamlıqlarının müdafiəsi və möhkəmləndirilməsidir. MTM və məktəblərdə tibbi təminatı . müəssisənin öz ştatında olan tibbi personal və ya uşaq müəssisəsinin xidmət ərazisində yerləşdiyi mülaicə-profilaktik müəssisənin mütəxəssisləri ( müqavilə ilə) yerinə yetirə bilər.
”Ayrı-ayrı fəaliyyət növlərinin lisenzləşdirilməsi haqqında” 08.08.2001-ci il tarixli 128-ФЗ № -li Federal Qanuna əsasən, tibbi fəaliyyət, o cümlədən təhsil müəssisələrində, lisenziləşdirilməlidir. Lisenziya verilməsinin mütləq şərti - sanitar-epidemioloji qayda və normativlərə uyğunluğu haqqında sanitar epidem rəylərinin olmasıdır.
Təhsil müəssisələrin tibbi məntəqələrinə sanitar epidem rəylərinin verilməsi zamanı, Buryatiya Respubikası üzrə Rospotrebnadzor İdarəsi güvvədə olan sanitar qanunvericiliyini rəhbər tutur. Tibbi yardımın göstərilməsi üçün otaqların arxitektur-plan həllinə, tərkibinə, sahəsinə, daxili işləməsinə tələbləri aşağıdakı normativ sənədlər nizamlayır :Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin məktəblərində iş rejiminin quruluşuna, mahiyyətinə və təşkilinəsanitar-epidemioloji tələblər” SanPiN 2.4.1.1249-03
“ Ümumtəhsil müəssisələrində təlim şəraitinə qiqiyenik tələblər (əlavələr və dəyişiliklərlə ) ” SanPiN2.4.2.1178-02
“ Xəstəxanaların, doğğum evlərin və digər müalicə stasionarların yerləşməsinə ;təchiz edilməsinə və istismarına qiqiyenik tələblər (əlavələr və dəyişiliklərlə ) ” SanPiN 2.1.3.1375-03
” Yetim uşaqları üçün və valideyn himayəsi olmayan uşaqlar üçün uşaq evlərində və internat-məktəblərində iş rejiminin quruluşuna, mahiyyətinə və təşkilinə qiqiyenik tələblər” SP2.4.990-00
Fiziki və əqli inkişafda çatışmamazlıqları olan uşaqlar üçün xüsusi ümumtəhsil internat-məktəblərin quruluşunun, təchiz edilməsinin, saxlanılmasının sanitar qaydaları № 4076-86 от 06.03.1986 və digərləri
Otaqların tərkibi və sahələri .
Tibbi təyinatlı yerlərin arxitektur-planlı həlli tibbi fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün, sanitar-qiqiyenik. eridemiyaya qarşı rejiminin riayət olunması üçün və həmçinin tibb işçilərinin optimal iş şəraitlərinin yaradılması üçün lazımı şərait yaratmalıdır. Otaqların strukturu və planı və ya təmiz və çirkli tavanların onların çarpazlaşması mümkünlüyünü istisna etməlidir. Sanitar qaydaların tələbləri həm eyni tip üzrə tikilmiş müəssisələrə , həm köməkçi otaqlarda yerləşdirilmiş müəssisələtə aiddir.
Eyni layihə üzrə tikilmiş uşaq məktəbəqədər müəssisələrində aşağıdakı tibb otaqları olmalıdır: :
-pediatr kabineti ( otağı) (sahəsi 12 kv. m. ),
- prosedur otağı (sahəsi 8 kv.m. ),
- MÜM tutumundan asılı olaraq, qəbul otağından ( sahəsi 4 kv. m-dən 6 kv. m. qədər ), palatadan( sahəsi 4 kv. m-dən 12 kv. m. qədər ) və dezinfeksiya vasitələrinin hazırlanması üçün yer ilə sanitar qovşağı (sahəsi 6 kv. m. ).
Həkim otağının dəhlizdən sərbəst girişi olmalıdır və o, iki infeksiya xəstəsi üçün az olmayan xəstələr üçün layihələndirilən, izolyator palatası ilə yanaşı yerləşməlidir. İzolyatora qəbul otağı, palatalar və sanitar qovşağı daxildir. İzolyatorun palataları ancaq təcrid edilmiş yerlərdə yerləşdirirlər. Həkim otağını və ya prosedur kabinetini izolyator kimi istifadə etmək qadağandır. Kifayət qədər sahə olanda, MÜM tibb blokunda , SanPin 2.4.1.1249-03( Əlavə 17) rəhbər tutaraq, fizioterapevt otağı qururlar.
Köhnə layihələr üzrə tikilmiş və ya köməkçi otaqlarda yerləşdirilmiş uşaq məktəbəqədər müəssisələrində . tinbbi otaqdan və təcridxanadan təşkil olunan tibb məntəqəsinin qurulması yolveriləndir.
Eyni layihə üzrə tikilmiş ümumtəhsil müəssisəsnə aşağıdakı otaqlar daxil olunmalıdır:
- həkim otağı (sahəsi 14 kv.m.aşağı olmamalıdır.);
- stomatoloqun otağı ( sahəsi 12 kv.m.);
- prosedur otağı (sahəsi 14 kv.m.);
- psixoloq otağı (sahəsi 10 kv.m.).
Tibb məntəqəsinin nəzdində ayrı sanitar qovşağı tikmək lazımdır.
Köməkçi otaqlarda yerləşən tibb məntəqəsinin tərkibinə həkim otağı və prosedur otağı daxil olmalıdır.
Ixtisaslaşdırılmış ümumtəhsil müəssisələrinə tələblər:
Ixtisaslaşdırılmış məktəbəqədər təhsil müəssisələrində (görmə, eşitmə, qamət pozuntusu olan, nevroloji patoloqiyası və s uşaqlar üçün korreksiya MTM), QEYD edilmiş otaqlqrdan əlavə, müəssisinın ixtisas istiqamətindən asılı olaraq, həkim-müətxəssis otaqları da yerləşdirirlər (oftalmoloq, nevropatoloq, cərrah-travmatoloq və s.).
Xüsusi ümumtəhsil internat-məktəblərdə tibb məntəqəsi ancaq sağlamlaşdırıcı-profilaktik tədbirlərin təşkili üçün deyil, həmçinin müalicəvi korreksiya-bərpa işinin həyata keçirilməsi üçün də nəzərdə tutulub, bu da geniş otaq tərkibini tələb edir( müəssisinın ixtisas istiqamətinə uyğun). Bundan əlavə, əsas defektlə yanaşı gedən xəstəliklərin müxtəlifliyini nəzərə alaraq, internat-məktəblərində ümumi tipli internat-məktəbləri ndə ilə müqayisədə b ir sıra əlavə tibb otaqlarını və xüsusi avadanlıq da nəzərə almaq lazımdır( 06.3.1986-cı il tarixli 4076-86 № -li Sanitar qaydalarına əlavə).:1 .Bütün xüsusi ümumtəhsil internat-məktəblərində :
- bütün tələbələr üçün işiqla müalicə ilə fizioterapevtik otağı və görmə qabiliyyətinin və dayaq-hərəkət aparatın pozuntusu olan tələbələr üçün isə-su ilə müalicə otağı ;
müalicəvi fiziki tərbiyə otağı və ya zalı;
- loqoped otağı.;
2. dayaq-hərəkət aparat zədəsi olan uşaqlar üçün nternat-məktələrdə:
- MBT, nevropatoloq, ortoped, protezləşdimə həkim otağı,
- qips otağı;
- protezlərin və ayaqqabı təmir emalatxanası
- əmək terapiyası, parafinlə müalicə, ozokerit- və hidroterapia otaqları ;
3. əqli cəhətdən geridə qalan uşaqlar üçün internat-məktəblərində- psixiatr otağı ;
4.eşitmə qabiliyyətində pozuntusu olan şagirdlər üçün, nitq pozuntusu olan uşaqlar üçün- audiometrik kabina ilə otolarinqoloq otağı və eşitmə qabiliyyətinin inkişafı və tələffüzün formalaşdırılması üzrə fərdi iş üçün otaq.
5. görmə qabiliyyətində pozuntusu olan şagirdlər üçün internat-məktəblərində- oftalmoloqiya otağı, qalan görmə qabiliyyətinin inkişafı, qorunması və korreksiyasının optik vasitələr kabineti.
Su təchizatı və işıqlandırma .
Bütün tibb otaqlarında isti və soyuq su çəkmə ilə, qarışdırıcı cihazla təchiz edilmiş əlüzyuyanlar olmalıdır.
Tibbi alətlər istifadə olunan stomatoloq otağında və digər otaqlarda bir neçə dəfə istifadə olunan alətlərin təmizlənməsi üçün əlavə əl-üzyuyan qurmaq lazımdır.
Əlüzyuyanların və ya istismarı divar və arakəsmələrin mümkün nəmlənməsi ilə bağlı avadanlığın qurulma yerlərində , onların işlənməsini şirələnmiş plitə və ya digər nəmliyə davamlı materiallarla, döşəmədən 1,6 m hündürlükdə və avadanlıqdan və cihazlardan, hər tərəfdən 20 sm artıq endə həyata keçirmək lazımdır.
Təhsil müəssisələrin tibb otaqların təbii işıqlandırması olmalıdır. Süni işıqlandırma( ümumi və yerli), işıq mənbəyi, lampa növü sənədlərə uyğun qəbul olunmalıdır. Uşaq müayinəsi üçün həkim otağında qurulmuş divar və ya əldə aparılan çıraqlar ola bilər. Tibb otaqların havasının zərərsizləşdirilməsi üçün, müəyyən olunmuş qaydada istifadəsinə icazə verilmiş şüalandırıcılarla , ultrabənövşəyi bakteresid şüa istifadə edilir.
Otaqların daxili işlənməsi.
Daxili işlənmə üçün materiallar, müalicəvi-profilaktik müəssisələrdə istifadəsinə müəyyən olunmuş qaydada icazə verilmiş materiallar olmalıdır və onlar tibbi otaqların funksional təyinatına uyğun istifadə olunmalıdır. Divarların, döşəmələrin, tavanın səthləri- hamar, nəm təmizlik üçün asan olmalıdır və yuyucu və dezinfeksiya vasitələrin təsirinə davamlı olmalıdır. Prosedur, peyvənd kabinetlərində və nəm iş rejimi olan digər otaqlarda divarları, bütün hündürlüyə şirələnmiş plitə və ya digər nəmliyə davamlı materiallarla üzləmək lazımdır. Tibbi təyinatlı otaqların daxili işlənməsi üçün divar kağızlarını, DSP panellərini istifadə etmək yolverilmədir.
Döşəmənin üzlənməsi üçün su keçirməyən materialları istifadə etmək lazımdır.. Müalicə müəssisələrində döşəmənin üzü hamar , defektsiz- deşiksiz, çatsız və s. olmalıdır, təməlinə sıx vurulmuş olmalıdır, yuyucu və dezinfeksiya vasitələrin təsirinə davamlı olmalıdır. linoleum üzləmələrindən istifadə zamanı- divarların yanında linoleumun kənarlarını, divar və döşəmə arasında sıx bərkidilmiş plintusların altına gətirirlər.
Asma tavanın istifadəsi yolveriləndir. Bu zaman belə tavanların materialları səthin qermetikliyini, hamarlığını və onların nəm təmizlənməsini və dezinfeksiysını təmin etməlidir. Nəm rejimlə otaqlarda tavanları suya davamlı rənglərə boyayırlar v və ya nəmliyə davamlı materiallardan edirlər.
Tibbi otaqlarda istifadə edilən mebel hamar olmalıdır. Onu yuyucu və dezinfeksiya və medikamentoz vasitələrin təsirinə davamlı materiallardan hazırlayırlar.
Şərhlər